W odnalezionym przez Alicję Bielak w 2020 r. szkicowniku Tomasza Tretera znajduje się 25 dotąd nieznanych projektów emblematycznych. Poza nowymi emblematami włoski notatnik zawiera projekty emblematów obecnych w zbiorze Symbolica vitae Christi meditatio (1612).
Wkrótce udostępnimy wszystkie emblematy rękopisu wraz z opisem.
Autor: Stefan Jaworski Tytuł: Pełnia nieubywającej chwały Editio princeps: Kijów 1691 Autor projektu: nieznany Rytownik: Leontij Tarasiewicz Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll) Dzieło stanowi próbę syntezy biograficznej, zamierzającej w obrazowo-słownych kombinacjach przedstawić poszczególne etapy życia i działalności Barłaama Jasińskiego. Na dzieło składa się 12 emblematów (umieszczonych po cztery na jednej karcie, dwie w medalionach, pozostałe środkowe nieco większe w otoku muszlowym) z inskrypcjami sztychowanymi na wstęgach. Kompletna reprodukcja zabytku dokonana na podstawie egzemplarza z Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (Bibl. KUL XVII.611 w egz. brak końca) oraz egzemplarza Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (Ossol. XVII-16879-IV tu brak brak początku) z uwzględnieniem pojedynczych brakujących stronic utworu zeskanowanych z egzemplarza Biblioteki im. Lenina w Moskwie (Российская государственная библиотека, D 10/34). |
Bibliografia:
W. Kroll, Stefan Jaworski i emblematyka, dostęp: http://www.polishemblems.uw.edu.pl/index.php/pl/news/69-stefan-jaworski-i-emblematyka
P. Paulina Buchwald-Pelcowa, Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI–XVIII wieku. Bibliografia., Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 102, nr. 96.
Я. Запаско, Ярослав Исаевич, Памятники книжного мистецтва. Каталог стародруків, виданих на Україні. Книга перша (1574-1700), Львів 1981, s. 105, nr. 671.
Autor: Paweł Mirowski Tytuł: Młotek duchowny w sercach ludzkich tor Chrystusów drelujący Editio princeps: Gdańsk 1656, u Dawida Fryderyka Rhetego Rytownik i autor projektu: nieznani Młotek duchowny… to siedemnastowieczne tłumaczenie De imitatione Christi Tomasza à Kempis, najpopularniejszego katolickiego podręcznika duchowości kojarzonego z późnośredniowiecznym nurtem devotio moderna. Paweł Mirowski, członek kapituły katedralnej we Włocławku, opatrzył dzieło pięcioma rycinami emblematycznymi, zmienił mu tytuł, dodał też wyimki z pism Ojców Kościoła. Młotek duchowny… wzywa do odrzucenia świata i wewnętrznego naśladowania Zbawiciela, a w dialogach duszy z Mistrzem podkreśla szczególną rolę sakramentu Eucharystii – kluczowego elementu życia duchowego chrześcijanina. Agnieszka Pabian |
Autor: Stefan Jaworski Tytuł: Echo głosu wołającego na puszczy od serdecznej refleksyj pochodzące a przy solennym powinszowaniu [...] Ianowi Mazepie hetmanowi wojsk [...] zaporoskich brzmiące głośną [...] rezonansyją Editio princeps: Kijów 1689 Autor projektu: nieznany Rytownik: Innocenty Szczyrski, Leoncjusz Tarasiewicz i Oleksandr Tarasiewicz Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll) Reprodukcja całościowa na podstawie egzemplarza z Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego [Bibl. KUL XVII.614] z uwzględnieniem brakujących stronic utworu z Rosyjskiej Biblioteki Narodowej (Российская национальная библиотека, Санкт-Петербург) - [Rossica 13. VIII. 1/287]. Tytuł Echo głosu wołającego na puszczy jest aluzją do słów Jana Chrzciciela z Pisma Świętego, które oznaczają „przygotowanie do działalności Jezusa" (Mt 3,1-3). |
Piękna jak jasny księżyc, jest Panna Przeczysta, |
Bibliografia:
P. Paulina Buchwald-Pelcowa, Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI–XVIII wieku. Bibliografia., Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 101, nr. 95.
Я. Запаско, Ярослав Исаевич, Памятники книжного мистецтва. Каталог стародруків, виданих на Україні. Книга перша (1574-1700), Львів 1981, s. 103, nr. 657.
Autor: Stefan Jaworski Tytuł: Arctos et antarctos caeli Rossiaci in gentilibus syderibus Editio princeps: Kijów 1690 Autor projektu: nieznany Rytownik: Leontij Tarasiewicz Dostęp: starodruk (zebrał i udostępnił Walter Kroll) Reprodukcja na podstawie egzemplarza z Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego (BUW 28.20.3.207) i Biblioteki Narodowej [BN.XVIII.3.865] z uzupełnieniem strony tytułowej utworu z Rosyjskiej Biblioteki Państwowej (Российская государственная библиотека, Москва). Oprócz karty tytułowej i stemmatu na herb Jasińskiego Arctos nie posiada żadnych elementów obrazowych. Na kunsztownie opracowanym miedziorycie karty tytułowej przedstawiony jest obraz Atlasa dźwigającego na barkach sklepienie niebieskie (coelum Rossiacum), w które rytownik umieścił znaki zodiaku, herb Jasińskiego i inskrypcje na wstęgach. Obraz Atlasa prawdopodobnie ma swój pierwowzór w ikonie z książki emblematycznej jezuity Sylwestra Pietrosancty. |
Bibliografia
P. Buchwald-Pelcowa, Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI–XVIII wieku. Bibliografia, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 10, nr. 94
Я. Запаско, Ярослав Исаевич: Памятники книжного мистецтва. Каталог стародруків, виданих на Україні. Книга перша (1574-1700), Львів 1981, s. 103, nr. 663.
Autor: Andrzej Maksymalian Fredro Tytuł: Peristromata Regum seu Memoriale Principis Monitorum, Symbolis expressum. Editio princeps: Gdańsk 1660 sumpt. Geo. Foersteri Projekt miedziorytów: brak danych Rytownik: nieznany Dostęp: starodruk Krótki opis: Cykl składający się z 20 emblematów wydrukowano razem z innym dziełem autora, Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta. Greckie słowo peristromata oznacza kobierce, ikony utrzymane są właśnie w takiej konwencji, rozwijającej się od lat 40. XVII wieku (frędzle i gwoździe, którymi kobierzec mocowano do ściany, co widać na reprodukcji). Emblematy składają się z ikonów z wkomponowaną łacińską inskrypcją oraz – również łacińskich – subskrypcji. Kolejne utwory przedstawiają poszczególne cechy dobrego władcy, składając się łącznie na zwierciadło takiej figury. Zbiór jest uważany się za jeden z ważniejszych w polskiej twórczości emblematycznej.
|
Motto: Hinc omnia Motywy (pictura): ręka wystająca z chmur, otwarta księga Subscriptio: s. 309-311
|
Motto: Pace aut Bello Eadem Spes Motywy (pictura): ręka wystająca z chmur, krzyż, palma, oliwka Subscriptio: s. 312-314 |
Motto: Mordet dum prodest Motywy (pictura): ręka, krew Subscriptio: s. 315-317 |
Motto: Dua vis non potuit gratia potest Motywy (pictura): człowiek, wiatr, słońce, pies Subscriptio: s. 318-321 |
|||
Motto: Panem non fulmina Motywy (pictura): orzeł, snopek [herb Wazów] Subscriptio: s. 322-324 |
Motto: Non omnibus Motywy (pictura): zasłona Subscriptio: s. 325-330 |
Motto: Secreto videt Motywy (pictura): sowa Subscriptio: s. 331-333 |
Motto: Danto accipit Motywy (pictura): dłoń, siane ziarno Subscriptio: s. 334-337 |
|||
Motto: His ditior Motywy (pictura): lemiesze Subscriptio: s. 338-340 |
Motto: His fulcris potens Motywy (pictura): korona, ludzie Subscriptio: s. 341-343 |
Motto: Pax cuditur non habetur Motywy (pictura): kowadło, młot, miecz Subscriptio: s. 344-346 |
Motto: Non auceps nisi dormiat Motywy (pictura): ptaki, baranek Subscriptio: s. 347-352 |
|||
Motto: Casura nisi cohaereant Motywy (pictura): brama Subscriptio: s. 353-357 |
Motto: Trahitur nexa nihi praecidatur Motywy (pictura): ręka, przecięty łańcuch Subscriptio: s. 358-360 |
Motto: Vescitur paleis Motywy (pictura): koń Subscriptio: s. 361-364 |
Motto: Quae ad naturam non nocent Motywy (pictura): salamandra w płomieniach Subscriptio: s. 364-369 |
|||
Motto: Festina lente Motywy (pictura): noga ze skrzydłami, żółw Subscriptio: s. 370-374 |
Motto: Altum crescunt caeterum sterile Motywy (pictura): cyprysy Subscriptio: s. 374-376 |
Motto: Nihil tam firmum est cui periculum non sit etia ab invalido Motywy (pictura): słoń Subscriptio: s. 377-379 |
Motto: Tandem haec facies maiestatis cedendum successori Motywy (pictura): pusty tron, korona, berło, czaszka Subscriptio: s. 380-381 |
Opracowanie: Tadeusz Rubik (opis dzieła), Zofia Żółtek (opis ikonów)
Autor: Marcin Hińcza Tytuł: Chwała z Krzyża Editio princeps: Kraków 1641, u Andrzeja Piotrkowczyka Rytownik i autor projektu: nieznani Dostęp: starodruk Drugi po Plęsach Anjołów zbiór emblematów autorstwa Marcina Hińczy. Zbiór zawiera 33 ikony emblematyczne. Nieznany z nazwiska krakowski rytownik wzorował się przede wszystkim na dwóch zbiorach emblematycznych Amoris divini et humani antipathia (1629) Philippe’a de Villers (znanego również pod zakonnym imieniem jako Ludwik z Leuven) oraz Regia via Crucis (1635) Benedykta van Haeftena. |
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
Autor: Marcin Hińcza Tytuł: Plęsy Anjołów Editio princeps: [post 1638] w drukarni Cezarego Franciszka Rytownik: Aegidius van Schoor Dostęp: starodruk
Dzieło dedykowane zostało Janowi Daniłowiczowi oraz Zofii Tęczyńskiej z okazji ich zaślubin. |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|||
Strona 1 z 3